پیشگفتار
اهمیت تفکر و تدبر در آیات قرآن کریم بر کسی پوشیده نیست و این همه ثوابی که برای قرائت آن لحاظ شده قطعا برای قرائتی است که همراه با تأمل و تدبر باشد. یادش بخیر یکی از برنامه‌های سید بزرگوار این بود که جزوات قرآنی را ترتیب داده بود که در آن بیست آیه از قرآن کریم همراه با ترجمه و برداشت خود ایشان نوشته شده بود و ما موظف بودیم که در طول یک هفته هر روز، آن بیست آیه را با ترجمه و برداشت بخوانیم و در پایان هفته یعنی روزهای جمعه که برای کلاس درس می‌رفتیم برداشتهای خودمان را هم که در طول هفته نوشته بودیم تحویل دهیم. این برداشت‌ها توسط کارگروهی بررسی می‌شد و در نهایت قرار بر چاپ آنها بود. برداشتهای خود ایشان همین اواخر به چاپ رسید ولی با فاجعه 28 خرداد 85 معلوم نشد که بر سر برداشتهای شاگردان چه آمد. اما ایده‌ی بسیار جالبی بود و ما را تشویق به تدبر و تأمل در کلام الهی می‌کرد به‌ویژه که قرار بود برداشتهای شاگردان در قالب کتاب به چاب برسد. روش او در تنظیم آیات قرآن در جزوه‌ها به این صورت بود که ابتدا آیات اخلاقی قرآن را به ترتیب سوره‌ها می‌نوشت و بعد از آن آیات اعتقادی و بعد هم آیات احکام. تا آن موقع که جلسات ایشان برقرار بود تنها آیات اخلاقی آن هم تا جزء 29 بیشتر به دستمان نرسید.
به هرروی الان در این وبلاگ می‌خواهم به یاد آن روزهای شیرین که دیگر تکرار نمی‌شود برداشتهای روزانه‌ی خودم از آیات قرآن کریم را ارائه دهم. شما دوستان هم سعی کنید شرکت فعال داشته باشید و به نقد و بررسی و ارائه برداشت بپردازید. امید است که این وبلاگ راهی برای تدبر و تعقل بیشتر در آیات قرآن کریم باشد.
تفاوت تفسیر و برداشت
تفسیر به معنای پرده برداری و شرح و توضیح مفصل آیات قرآن است. مفسر در پی کشف و بیان منظور و اراده متکلم است. تفسیر یک علم تخصصی و توقیفی است به این معنا که تنها امام معصوم علیه السلام حق تفسیر قرآن را دارد و علماء هم در حقیقت تفاسیر آن بزرگواران را نقل کرده‌اند. تفسیر به رأی اگر چه درست هم باشد باز هم ممنوع است و کسی حق ندارد که آیات قرآن را با رأی شخصی خودش تفسیر نماید اما برداشت یعنی تدبر و تفکر در آیات قرآن و پند گرفتن از آن. اگر قرآن را به اقیانوس علم و معرفت تشبیه کنیم تفسیر، غواصی در عمق آن است که طبعا باید غواصی آموخت ولی برداشت شنا کردن در عمق یک متری و نهایت سه چهار متری آن است که برای هر کسی با اندکی تلاش میسر است و بسیار هم ممدوح و بر آن تأکید شده است.
برداشت از سوره آل عمران آیه 20
أعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
فَإِنْ حَاجُّوكَ فَقُلْ أَسْلَمْتُ وَجْهِيَ لِلّهِ وَ مَنِ اتَّبَعَنِ وَ قُلْ لِلَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ وَ اْلأُمِّيِّينَ ءَ أَسْلَمْتُمْ فَإِنْ أَسْلَمُوا فَقَدِ اهْتَدَوْا وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَيْكَ الْبَلاغُ وَ اللّهُ بَصيرٌ بِالْعِبادِ(20)
رمز هدایت
۱. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با تمام وجود و پیروان حقیقی آن‌حضرت در برابر خدا تسلیم‌‌اند. بنابراین ما هم به تأسی از آنها باید بکوشیم تا به مقام تسلیم برسیم چراکه بر اساس این آیه‌ی شریفه هرکسی که تسلیم امر خدا باشد قطعا هدایت می‌شود و اگر کسی به دستورات خدا بی‌اعتنایی کند به حال خود رها می‌شود و از هدایت الهی نصیبی نخواهد برد.
۲. وظیفه‌ی رسول خدا صلی الله علیه و آله تنها ابلاغ دستورات خدا بوده است و بس و امر کسانی‌که به آن دستورات بی‌توجهی کنند با خود خداست چراکه خدا به احوال بندگانش بیناست بنابراین ما هم باید ابتداء به فکر عاقبت خویش و عملی کردن دستوارت خدا باشیم و در مرتبه‌ی بعد بیش از وظیفه‌مان کاری به بی‌توجهی دیگران به فرمان‌های الهی نداشته باشیم و فکر نکنیم که مسئولیت هدایت و بهشتی شدن همه‌ی مردم عالم بر عهده‌ی ماست.
برداشت از سوره آل عمران آیه 19
أعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللّهِ اْلإِسْلامُ وَ مَا اخْتَلَفَ الَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ إِلاّ مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ وَ مَنْ يَكْفُرْ بِآياتِ اللّهِ فَإِنَّ اللّهَ سَريعُ الْحِسابِ(19)
دین واقعی
۱. دین واقعی آن دینی است که خدا خودش فرموده باشد و بعد از فرستادن پیامبر نیز آن را تأیید کند و در این آیه شریفه در کتابی که معجزه‌ی جاوید است و همیشه حجیت دارد خدا دین اسلام را به عنوان تنها دین واقعی بیان می‌فرماید. بنابراین باید بکوشیم تا مسلمان واقعی باشیم تا همان‌گونه که خدا دین اسلام را به عنوان دین واقعی معرفی کرده ما را هم به عنوان مسلمان واقعی بپذیرد.
۲. اسلام یعنی در برابر اوامر و نواهی خدای‌تعالی تسلیم بودن. بنابراین هرکسی که تسلیم خدا باشد مسلمان واقعی است ولو در دین آسمانی غیر اسلام باشد چراکه اگر به مطالب همین کتب آسمانی تحریف شده هم عمل کند تا بخواهد تسلیم خدا باشد چاره‌ای جز گفتن شهادتین نخواهد داشت چون همین کتب فعلی هم بشارت به دین اسلام و پیامبر آخرالزمان و حتی جانشینان او و موعود داده است.
۳. یکی از صفات خدا سریع الحساب است. خدا خیلی زود به حساب‌ها رسیدگی می‌کند و این فریبی است که ما خورده‌ایم و فکر می‌کنیم به این زودی‌ها خبری از حساب و کتاب نیست.
برداشت از سوره آل عمران آیه 18
أعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
شَهِدَ اللّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ وَ الْمَلائِكَةُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ قائِمًا بِالْقِسْطِ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ الْعَزيزُ الْحَكيمُ(18)
شهادت به یگانگی خدا
۱. خود خدا به یگانگی‌اش شهادت می‌دهد هم‌چنین ملائکه و صاحبان علم هم به این یگانگی شهادت می‌دهند بنابراین ما هم باید بکوشیم تا هم در قول و هم در عمل همین شهادت را بدهیم و این مستلزم این است که از غیرخدا منقطع بشویم تا تمام وجودمان به کلمه‌ی لا إله إلا الله گواهی بدهد.
۲. صفت دیگر خدا که در این آیه بیان شده این است که او نگهبان عدل و داد است بنابراین ما هم باید بکوشیم تا همیشه طرف‌دار عدل و داد باشیم و از ظلم و ظالمان بپرهیزیم و بکوشیم تا در همه‌ی ابعاد زندگی خویش عدل و داد را ایجاد کنیم تا متصف به این صفت الهی بشویم.
۳. این آیه بیانگر یکی از فضائل اهل علم است چراکه شهادت آنها به یگانگی خدا در ردیف شهادت خود خدا و ملائکه ذکر شده است. بنابراین باید به کسب علم حقیقی بسیار اهمیت دهیم و برای علمای دین ارزش زیادی قائل باشیم.
برداشت از سوره آل عمران آیه 17-14
أعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
زُيِّنَ لِلنّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنينَ وَ الْقَناطيرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ الْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَ اْلأَنْعامِ وَ الْحَرْثِ ذلِكَ مَتاعُ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ اللّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ(14)
قُلْ أَ ؤُنَبِّئُكُمْ بِخَيْرٍ مِنْ ذلِكُمْ لِلَّذينَ اتَّقَوْا عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنّاتٌ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا اْلأَنْهارُ خالِدينَ فيها وَ أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللّهِ وَ اللّهُ بَصيرٌ بِالْعِبادِ(15)
الَّذينَ يَقُولُونَ رَبَّنا إِنَّنا آمَنّا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ قِنا عَذابَ النّارِ(16)
الصّابِرينَ وَ الصّادِقينَ وَ الْقانِتينَ وَ الْمُنْفِقينَ وَ الْمُسْتَغْفِرينَ بِاْلأَسْحارِ(17)
خوشبختی چیست؟
۱. باید بدانیم و بفهمیم سرنوشت خوب نزد خداست و باید آن را از خدا جست‌جو کرد خوشبختی پیش خداست.
۲. ما مردم بیشتر فکر می‌کنیم زن و فرزند خوب و مال و ثروت فراوان و طلا و نقره و مرکب‌های آخرین سیستم و دام و چهارپایان و زمین کشاورزی و ملک و املاک اینها مایه‌ی خوشبختی است در حالیکه خدا می‌فرماید اینها نزد مردم زینت داده شده‌اند علتش هم واضح است چون اینها کالای زندگی دنیاست برای زندگی در این دنیا به این چیزها نیاز است از اسباب و وسایلی است که برای زندگی این دنیا به کار می‌بریم اما اینها هیچ‌کدام حقیقت ندارد و مایه‌ی خوشبختی نیست.
۳. ممکن است سوال شود پس آنچه که بهتر از اینها و مایه‌ی خوشبختی است چیست؟ خود خدا می‌فرماید ای پیامبر بگو آیا می‌خواهید شما را به آنچه بهتر از اینهاست خبر بدهم و بلافاصله به تقوا اشاره می‌فرماید بنابراین باید همه بدانیم و آگاه باشیم راه خوشبختی یک چیز و آن تقواست. لذا آن چیزی که از مظاهر دنیا بهتر است برای کسانی است که تقوا داشته باشند.
۴. برای آنها نزد پروردگارشان این چیزهاست:
الف.بهشت‌هایی که از زیر آنها رودخانه‌هایی جاری است.
ب. زندگانی جاودانی در آن بهشت
ج. همسران پاکیزه
د. رضایت و خشنودی خدا که از همه‌چیز بهتر است.
۵. باید بدانیم که خدا به حالات بندگانش بیناست بنابراین کسی‌که در پی مظاهر دنیا باشد معلوم است کسی هم که در پی رضایت خدا باشد مشخص است.
۶. بندگان واقعی خدا کسانی‌اند که:
الف. از خدا می‌خواهند گناهان آنها را بیامرزد و آنها را از عذاب آتش حفظ فرماید چراکه ایمان آورده‌اند.
ب. آنها صابرند و بر این صبر مداومت می‌کنند.
ب. آنها صداقت و راستی جزیی از وجودشان است و گویی جز راستی چیزی ندارند.
ج. آنها خاضع و خاشع‌اند گویی که بویی از کبر و غرور نبرده‌اند.
د. آنها اهل انفاق‌‌اند و از خدمت به خلق و رسیدگی به امور آنها غافل نیستند.
ه. آنها اهل مناجات شبانه‌اند و در سحرها که بیشتر مردم در خواب‌‌اند آنها با خدا راز و نیاز می‌کنند و از او مغفرتش را می‌طلبند.
۶. این ویژگی‌ها تنها در سایه‌ی تقوا به دست می‌آید و ملکه‌ی روح انسان می‌شود لذا تقوا راه خوشبختی و رسیدن به نعماتی است که نزد پروردگار است.
برداشت از سوره بقره آیه 13
أعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
قَدْ كانَ لَكُمْ آيَةٌ في فِئَتَيْنِ الْتَقَتا فِئَةٌ تُقاتِلُ في سَبيلِ اللّهِ وَ أُخْرى كافِرَةٌ يَرَوْنَهُمْ مِثْلَيْهِمْ رَأْيَ الْعَيْنِ وَ اللّهُ يُؤَيِّدُ بِنَصْرِهِ مَنْ يَشاءُ إِنَّ في ذلِكَ لَعِبْرَةً ِلأُولِي اْلأَبْصارِ(13)
کمک ویژه‌ی پروردگار
کسی‌که در راه خدا جهاد کند چه در میدان جنگ به فرمان خدا و چه در راه بندگی به او کمک‌های ویژه‌ای می‌کند چراکه خدا هرکسی را بخواهد با یاری‌اش تأیید می‌کند مانند مسلمانان صدر اسلام که در جنگ با کافران، دوبرابر دیده می‌شدند و همین موجب رعب در دل لشکر کفر می‌شد و در نهایت شکست می‌خوردند بنابراین برای جلب یاری خاص خدا باید در راه خدا بکوشیم و جهاد کنیم. البته در این‌کار برای صاحبان بصیرت و اندیشه پند و عبرتی است.
برداشت از سوره آل عمران آیات 12-10
أعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
إِنَّ الَّذينَ كَفَرُوالَنْ تُغْنِيَ عَنْهُمْ أَمْوالُهُمْ وَلا أَوْلادُهُمْ مِنَ اللّهِ شَيْئًاو َأُولئِكَ هُمْ وَقُودُ النّارِ(10)
كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَالَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَذَّبُوابِآياتِنا فَأَخَذَهُمُ اللّهُ بِذُنُوبِهِمْ وَاللّهُ شَديدُالْعِقابِ(11)
قُلْ لِلَّذينَ كَفَرُوا سَتُغْلَبُونَ وَ تُحْشَرُونَ إِلى جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ الْمِهادُ(12)
سرنوشت کافران
۱. کافران هرچقدر هم که مال و فرزند داشته باشند به هیچ وجه از عذاب خدا راه نجاتی ندارند چراکه آنها با خود فکر می‌کنند به‌خاطر مال و فرزندانشان صاحب قدرت‌اند و کسی را یارای مقابله با آنها نیست غافل از اینکه هیچ‌کدام از اینها، آنها را از عذاب خدا بی‌نیاز نمی‌کند و آنها خود آتش‌گیره‌ی جهنم‌اند. بنابراین باید بسیار مراقب باشیم که فریب مال و فرزندانمان را نخوریم که ممکن است دچار سرنوشت کافران بشویم.
۲. نمونه‌ی بارز این کفرورزی عادت فرعونیان و پیشینیان آنها بود که آیات الهی را تکذیب می‌کردند و خدا هم آنها را به‌خاطر گناهانشان مؤاخذه کرد چراکه خدا عقاب شدیدی دارد. بنابراین باید از این نمونه‌ها پند بگیریم تا از تکذیب آیات الهی مانند معصومین علیهم السلام و در این زمان وجود مقدس امام عصر ارواحنافداه دور بمانیم.
۳. سرنوشت کافران چیزی جز شکست و حشر و نشر با یک‌دیگر در جهنم نیست چراکه جهنم بد جایگاهی است اگر بدانیم و عبرت بگیریم.
برداشت از سوره بقره آیه 284
أعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
لِلّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي اْلأَرْضِ وَ إِنْ تُبْدُوا ما في أَنْفُسِكُمْ أَوْ تُخْفُوهُ يُحاسِبْكُمْ بِهِ اللّهُ فَيَغْفِرُ لِمَنْ يَشاءُ وَ يُعَذِّبُ مَنْ يَشاءُ وَ اللّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَديرٌ(284)
علم و قدرت خدا
1. باید همه‌ی آنچه را که در آسمانها و زمین است مال خدا بدانیم و هرچه می‌خواهیم از او بخواهیم.
2. باید توجه داشته باشیم خدا آنچه را که در دل داریم چه آشکار کنیم و چه پنهان آن را می‌داند و مطابق آن ما را حساب می‌کند بنابراین باید بسیار مراقب خطورات قلبی و افکار درونی‌مان باشیم و بدانیم که در محضر خدا هستیم.
3. خدا بر هر کاری قدرت دارد لذا هرکه را بخواهد می‌بخشد و هرکه را بخواهد عذاب می‌کند بنابراین باید بکوشیم در زمره دسته‌ای باشیم که خدا آنها را می‌بخشد.
نظرات شما عزیزان:
